Poradnik konsumenta

  Zakupy zdalne lub poza lokalem handlowym są wygodne dla kupującego ale wiążą się dodatkowym ryzykiem. W Polsce obowiązuje kilka przepisów prawnych regulujących zasady takiej sprzedaży, znając je można zminimalizować ryzyko, a w niektórych przypadkach odstąpić od umowy.

Sprzedaż poza lokalem handlowym sprzedającego to np.

• Zakupu przez Internet
• Zamawianie towarów przez telefon korzystając z katalogów i ofert w gazetach, telewizji i radiu.
• Zakup u akwizytora w domu lub miejscu pracy
• Zakupy w innych miejscach nie spełniających warunków lokalu handlowego, gdzie nie ma możliwości sprawdzenia zakupionego towaru.

Przepisy prawne, regulujące sprzedaż poza lokalem handlowym:

• Ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (obowiązuje dla umów sprzedaży zawieranych od 25 grudnia 2014 r.)
• USTAWA z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego.(Dz. U. z dnia 5 września 2002 r.)
• USTAWA z 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności wyrządzonej przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22 poz. 271)
• USTAWA z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 100 poz. 1081 z późniejszymi zmianami) w przypadku gdy ma miejsce sprzedaż ratalna.

  Dokonując zakupu na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, klient ma szczególne prawa do odstąpienia od umowy bez podania przyczyny. Ustawowo jest to okres 14 dni od zawarcia umowy. Czas ten jest przewidziany na sprawdzenie zakupu i zastanowienie się co do jego słusznością. Prawo to nie obowiązuje dla sprzedaży w tradycyjnych sklepach.
Sprzedawca zobowiązany jest poinformować kupującego o przysługującym mu prawie, jeśli tego nie zrobi, to prawo do odstąpienia od umowy bez podania przyczyny przysługuje aż przez 12 miesięcy.

Odstąpienie od umowy uznaje się za prawomocne, jeśli klient w terminie do 14 dni złoży oświadczenie. Samo odesłanie towaru może nastąpić nawet w trakcie kolejnych 14 dni. Również odesłanie towaru bez oświadczenia w terminie 14 dni musi być uznane za odstąpienie od umowy.

Jako ostateczny 14 dniowy termin uważa się moment złożenia lub nadania listu na poczcie, a nie sam moment otrzymania go przez przedsiębiorcę.

Jako początek 14 dniowego terminu uważa się moment otrzymania towaru przez konsumenta. Jeśli zamówienie obejmowało kilka towarów, które miały stanowić zestaw, a przedsiębiorca dostarczał je partiami, to okres 14 dniowy liczy się dopiero od momentu dostarczenia ostatniej rzeczy z tego zamówienia.

W przypadku regularnego dostarczania towaru, np. prenumeraty, okres odstąpienia od umowy przysługuje w terminie 14 dni od otrzymania pierwszego towaru.

Jeśli przedmiotem umowy na odległość lub poza lokalem przedsiębiorcy jest usługa, to możliwy termin do odstąpienia od umowy wynosi 14 dni od jej zawarcia.

Skutkiem odstąpienia od umowy przez konsumenta jest zwrot wszystkich kosztów przez sprzedawcę w terminie nie dłuższym niż 14 dni. Sprzedawca ma jednak prawo wstrzymać się ze zwrotem do momentu otrzymania towaru lub potwierdzenia jego nadania. Sam zwrot nie może nastąpić później niż 14 dni od złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy.

Sprzedawca może obciążyć klienta kosztami pogorszenia stanu zwracanej rzeczy, spowodowanej jej użytkowaniem. Nie dotyczy to samego rozpakowania towaru.

Odbiór towaru przez przedsiębiorcę na własny koszt możliwy jest tylko po spełnieniu trzech warunków: umowa została zawarta poza lokalem przedsiębiorcy, towar był dostarczony klientowi i charakter towaru uniemożliwia odesłanie go w tradycyjny sposób, np. jest dużych rozmiarów.

Zwrot pieniędzy w przypadku odstąpienia od umowy obejmuje również zwrot kosztów wysyłki, jednak według najniższej możliwej opcji, jaka oferował sprzedający. Koszt opakowania i nadania obciąża już konsumenta.

Jeśli przedmiotem umowy były świadczenia usług lub dostarczenie mediów i treści cyfrowych, obowiązują tu szczegółowe regulacje. Wynika to z faktu, że usługa mogła być częściowo zrealizowana przed okresem rozwiązania umowy. W przypadku takich umów przedsiębiorca zobowiązany jest na 14 dni przed jej dostarczeniem uzyskać wyraźna zgodę od klienta.

Z prawo od odstąpienia od umowy wyłączone są pewne towary i usługi:

• Usługi w pełni wykonana, na które konsument wyraził zgodę przed ich rozpoczęciem, i został poinformowany, że prawo odstąpienia od umowy mu nie przysługuje.
• Nie można odstąpić od umowy w przypadku towarów których cena zmienia się w zależności od wahań kursów, np. zakupu waluty obcej.
• Towary o krótkim terminie przydatności do spożycia.
• Towary wymagające opakowania dla zapewnienia higieny i zdrowia, o ile takie opakowanie zostało naruszone.
• Towary trwale połączone z innym towarem lub zainstalowane, np. paliwo wlane do baku.
• Usługi które klient zamówił do domu, np. naprawy i konserwacje.
• Zamówione gazety i periodyki z wyłączeniem prenumeraty.
• Nagrania dźwiękowe, wizualne i programy komputerowe, zaplombowane lub zapakowane w folie ochronną, która została naruszona.
• Usługi hotelarskie, transportowe, związane z wypoczynkiem lub sportem, które miały ustalony termin świadczenia usługi.

  Z uwagi na wygodę jest to dość popularna forma zakupów, jednak stwarza dla kupującego wiele zagrożeń i pułapek. Z zasady powinniśmy podchodzić do takich ofert z dużą ostrożnością. Skoro akwizytor zadał sobie trud aby przyjść do nas z towarem, to znaczy, że można go gdzieś taniej kupić, a cena powinna być niższa o prowizję akwizytora. Możliwe też, że oferowany produkt jest trudny do sprzedania w normalnym sklepie i kupimy go tylko dlatego, że ulegliśmy sugestią sprzedającego.
Akwizytorzy lub jak często sami się przedstawiają, konsultanci handlowi, potrafią namówić nas do kupna towarów, których normalnie byśmy nie kupili lub które są nam wcale nie potrzebne. Na szkoleniach w firmie uczą się jak wzbudzić zaufanie, oddziaływać na psychikę kupującego i poznają szereg sztuczek marketingowych, po których klienci chętniej robią zakupy.
Przy tej formie sprzedaży bezpośredniej często zdążają się też zwykłe oszustwa. Osoba, która stara się coś sprzedać, może przedstawić się jako pracownik nieistniejącej firmy lub podać inne fałszywe dane o sobie lub oferowanym towarze. Istniej też większe ryzyko niezauważane pułapek w umowie, akwizytor może nas celowo rozpraszać miła rozmową, aby nie dać uważnie przeczytać podpisywanej umowy. Klient powinien sprawdzić, czy umowa którą przeczytał jest identyczna na wszystkich kopiach, gdyż ta którą otrzyma będzie w przyszłości jedyną podstawą do reklamacji.

  Trzeba pamiętać, że akwizytor ma obowiązek wylegitymowania się przed dokonaniem sprzedaży, musi przedstawić dokument potwierdzający prowadzenie działalności gospodarczej przez firmę, którą reprezentuje oraz dokument potwierdzający, że jest pracownikiem tej firmy. Obowiązek ten wynika z ustawy z "o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności wyrządzonej przez produkt niebezpieczny"
Niedopełnienie tego obowiązku powinno u klienta wywołać podejrzenie, a w przypadku nieokazania tych dokumentów na żądanie powinien zrezygnować z zakupów.
Najważniejszym prawem przy zakupach poza lokalem sprzedaży, jest możliwość zwrotu towaru w ciągu 14 dni od daty zakupu bez podania przyczyny. (do 24 grudnia 2014r było 10 dni) Sprzedający ma obowiązek poinformować kupującego o przysługującym mu prawie do zwrotu oraz nie może w żaden sposób ograniczyć tego prawa przez zapisy w umowie. W przypadku chęci zwrotu nabywca musi swoje żądanie złożyć na piśmie w terminie do 14 dni od daty od uzyskania informacji o prawie odstąpienia, jednak nie później niż 12 miesiące od daty zakupu.

Z prawa zwrotu towaru przed upływem 14 dni od zakupu, pomimo sprzedaży poza lokalem handlowym wyłączone są zakupy:

• papierów wartościowych oraz jednostek uczestnictwa w funduszach powierniczych i inwestycyjnych
• umowy na ubezpieczenia, w tym o członkostwo w otwartych funduszach emerytalnych i reasekuracji
• nieruchomości, z wyjątkiem usług remontowych
• artykułów spożywczych dostarczanych przez sprzedawcę okresowo do miejsca zamieszkania
• przedmiotów umowy do wartości 10 EURO, powszechnie zawieranych w bieżących sprawach życia codziennego
• dotyczące prac budowlanych
• których charakter jest ciągły lub okresowy, zawartych na podstawie oferty sprzedaży albo przez odwołanie się do cenników, reklam, ogłoszeń i innych informacji skierowanych do ogółu albo do konkretnych osób, jeżeli mogły uprzednio zapoznać się z otrzymaną ofertą pod nieobecność sprzedającego, a jednocześnie w tej ofercie lub jak i w umowie zastrzeżono nasze prawo do odstąpienia od umowy w terminie 10 dni od daty jej zawarcia.

  Kupując coś w sklepie internetowym, czy za pośrednictwem poczty elektronicznej obowiązują podobne zasady jak sprzedaży poza lokalem handlowym i u akwizytora. Nie ma już tu ryzyka, że akwizytor zastosuje wobec klienta sztuczki marketingowe lub nie mamy czasu na spokojne przeczytanie tekstu umowy.
Jednak i tu trzeba uważać na różne gwiazdki, odnośniki i teksty pisane drobnym drukiem. Często umowy celowo są długie i napisane prawniczym językiem aby zniechęcić kupującego do czytania, a potwierdzając przeczytanie umowy zgadzamy się na wszystkie, nierzadko ograniczające nasze prawa zastrzeżenia.
Prawo do zwrotu towaru bez podania przyczyny w ciągu 14 dni od zakupu obowiązuje we wszystkich zakupach przez Internet z wyłączeniem wypunktowanych powyżej. (do 24 grudnia 2014r było 10 dni) Zwracając towar musi on być w stanie niezmienionym.
Jeśli wpłaciliśmy pieniądze musimy je otrzymać z powrotem wraz z kosztem przesyłki i należnymi odsetkami ustawowymi.
Dalsze ograniczenia możliwości zwrotu dotyczą nagrań audio lub wideo oraz programów komputerowych zapisanych na nośnikach. Zwrot będzie możliwy tylko w przypadku nienaruszenia oryginalnego opakowania.

Prawo do informacji przy sprzedaży na odległość

W chwili złożenia przez sprzedawcę oferty musimy otrzymać szczegółowe informacje:

• o sprzedającym, nazwie firmy i numerze pod jakim zarejestrował działalność gospodarczą.
• o cenie i wszystkich składnikach wynagrodzenia, cła i podatku
• o ważnych właściwościach świadczenia i jego przedmiotu
• o sposobie zapłaty
• o terminie i sposobie dostawy oraz jej kosztów
• o opłatach za środki komunikowania się, o ile są one inne niż standardowe.
• o okresie obowiązywania umowy
• o prawie od odstąpienia od umowy, ze wskazaniem wyjątków
• o miejscu i sposobie dokonywania reklamacji

  Zakupy z systemie ratalnym stwarzają dodatkowe ryzyko dla kupującego. Zwykle są tu dwie umowy, kupna i warunki spłaty kredytu.
W przypadku rezygnacji z umowy w okresie 14 dni od zakupu, gdy transakcja była dokonana poza lokalem handlowym, kupujący ma prawo do automatycznej rezygnacji z kredytu pobranego na cel tego zakupu. Gorzej jeśli minie okres 14 dni w którym przysługuje prawo do zwrotu, nawet jeśli sprzedawca nie będzie wywiązywał się ze swoich obowiązków, nie zwalnia to kupującego z obowiązku spłaty rat.
Zakupy na raty zawsze są droższe od tych za gotówkę. Oprócz rat mogą być inne koszty związane z obsługa kredytu lub jego ubezpieczeniem. Klient powinien być dokładnie poinformowany o wszystkich dodatkowych kosztach, a sam powinien dokładnie przeczytać umowę.